احتمال از هم پاشیدن منظومه‌‌ی شمسی پیش از مرگ خورشید

احتمال از هم پاشیدن منظومه‌‌ی شمسی پیش از مرگ خورشید – پنجشنبه 12/02/1387

زندگی بر روی زمین چگونه پایان می‌یابد؟ البته پاسخ معلوم نیست، اما دو مطالعه‌ی جدید، برخوردی با عطارد یا مریخ را پیش‌بینی می‌کنند که می‌تواند پیش از آنکه خورشید به غولی قرمز بدل شود و سیاره را در تقریبا 5 میلیارد سال برشته کند، زندگی بر روی زمین را به سرنوشتی شوم دچار کند.

به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش هاى فلکى ـ نجومى به نقل از سایت”www.newscientist.com” ، این مطالعات نشان می‌دهند که سیارات منظومه‌ی شمسی به چرخش حول خورشید تا حداقل 40 میلیون سال به صورت پایدار ادامه خواهند داد. ولی پس از آن احتمال کمی (غیر قابل صرف نظر) وجود دارد که اوضاع به صورتی بسیار بد پیش خواهد رفت.
منظومه‌ی شمسی در مقیاس زمانی انسان‌ها به نظر می‌رسد که ساعت‌وار به طور منظم در حرکت است اما آیزاک نیوتن 3 قرن پیش دریافت که جاذبه گرانشی که سیارات بر یکدیگر اعمال می‌کنند می‌تواند، آنها را با گذشت زمان به خارج از مدارهای خود متمایل کند. پیش‌بینی آنچه که رخ خواهد داد به علت چند جسمی بودن مسئله بی‌اندازه مورد سوال قرار می‌گیرد. امروزه حتی خطاهای کوچک در موقعیت‌های مشاهده شده‌ی سیارات می‌تواند به عدم قطعیت‌هایی بسیار بزرگ در پیش‌بینی آینده تبدیل شود. به همین علت اخترشناسان با اطمینان تنها خبر از ثابت بودن منظومه‌ی شمسی برای 40 میلیون سال آینده را می‌دهند.
اگرچه هیچ کس نمی‌تواند با اطمینان از آنچه که پس از آن رخ می‌دهد بگوید، محاسبات جدید از اطلاعات کمی در آینده‌ای دورتر خبر می‌دهند. این محاسبات نشان می‌دهند که با احتمال 1 تا 2 درصد مدار عطارد در طول 5 میلیارد سال آینده قطعا تغییرات عمده‌ای را خواهد داشت. این رویداد به متزلزل کردن سیارات درونی منظومه‌ی شمسی می‌انجامد و می‌تواند به برخوردی فاجعه‌آمیز بین زمین و مریخ یا عطارد منجر شود که حیات موجود در آن زمان را نابود کند.
گرگوری لافلین، نویسنده‌ی مشترک یکی از این مطالعات در دانشگاه کالیفرنیا-سانتا کروز می‌گوید:"برای مثال در برخوردی سنگین با مریخ تمامی حیات فوراً نابود می‌شود و زمین با دمای یک ستاره‌ی غول سرخ در حدود 1000 سال خواهد گداخت." ژاک لاسکار از رصد‌خانه‌ی پاریس در فرانسه مطالعه‌ی دیگری را تصویب کرد. وی 1001 شبیه‌سازی کامپیوتری از منظومه‌ی شمسی را در گذر زمان با اندکی اختلاف در شرایط آغازین هر یک از سیارات برپایه‌ی عدم قطعیت در مشاهدات به اجرا درآورد.
در 1 تا 2 درصد موارد، مدار عطارد با گذشت زمان و در اثر جاذبه‌ی گرانشی مشتری بسیار کشیده شد. در این موارد، مدار عطارد به خروج از مرکز 0.6 یا بیشتر رسید (خروج از مرکز صفر به معنای یک دایره‌ی کامل است در حالی که خروج از مرکز 1 بیشترین کشیدگی ممکن را نشان می‌دهد). قرار گرفتن عطارد در چنین مدار کشیده‌ای، تاثیر متقابل بین عطارد، زهره، مریخ و زمین را افزایش می‌دهد. شیبه‌سازی‌های پیشین لاسکار نشان می‌دهد که چنین رویدادی تمامی منظومه‌ی شمسی را آشفته می‌کند. لافلین در گفتگو با نیوساینتیست گفت:" هنگامی که خروج از مرکز عطارد به حدود 0.6 افزایش می‌یابد، به محل تقاطع با مدار زهره نزدیک می‌شود".
عطارد و مریخ به هنگام متزلزل شدن منظومه‌ی شمسی به دلیل جرم‌های به‌ترتیب 6 و 11 درصد جرم زمین، دورتر پرتاب می‌شوند، زیرا نسبتاً راحت‌تر حرکت می‌کنند. به حرکت در‌آوردن زهره سخت‌تر است زیرا جرمی معادل با 82 درصد جرم زمین را داراست. در یکی از شبیه‌سازی‌های لافلین و کنستانتین بتیگین از عطارد، پس از 1.3 میلیارد سال به سمت خورشید پرتاب شد. در شبیه‌سازی دیگری مریخ پس از 820 میلیون سال از منظومه‌ی شمسی به بیرون پرت شد و 40 میلیون سال پس از آن عطارد و زهره برخورد کردند. لافلین گفت: "تعداد زیادی از فجایعی که ممکن است رخ دهد برای ما روشن شده است و در هر مورد، جزئیات اسف‌بار کاملا متفاوت هستند".
وحشتناک‌ترین فاجعه برای زمین احتمال برخورد با عطارد یا مریخی عنان گسیخته است. نسبتا مشخص است که مریخ با زمین چه می‌تواند انجام دهد. اکثر دانشمندان بر این باورند که جسمی به اندازه‌ی مریخ در ابتدای منظومه‌ی شمسی به زمین برخورد کرده است و سرانجام از بقایای این برخورد ماه به وجود آمده است. زمین با این برخورد با اقیانوسی از مذاب تا هزاران درجه گرم شده بود. لافلین افزود: "پاسخ آینده به چنین اتفاقی فاجعه‌آمیز خواهد بود، اما 98 تا 99 درصد احتمال حرکت ساعت‌وار منظومه‌ی شمسی در 5 میلیارد سال آینده وجود دارد."